ជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស: មូលហេតុ រោគសញ្ញា វិធីសាស្រ្តការពារទប់ស្កាត់

ការស្គាល់ និងដោះស្រាយជំងឺឆ្លងឱ្យបានទាន់ពេលវេលា គឺជាកត្តាសំខាន់ដើម្បីជួយបងប្អូនកសិករបង្កើនទិន្នផល និងគុណភាពកសិផល។ ក្នុងចំណោមជំងឺទូទៅដែលបង្កផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ដំណាំម្ទេស គឺជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស (Anthracnose) នេះឯង។ នៅ Sataka យើងខ្ញុំសូមចែករំលែកដល់បងប្អូនកសិករអំពីជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស – ចាប់ពីមូលហេតុ រោគសញ្ញា រហូតដល់វិធានការការពារទប់ស្កាត់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពបំផុត។

១. មូលហេតុបង្កជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស

ជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស (Anthracnose) បង្កឡើងដោយផ្សិត Colletotrichum spp. ដែលភាគច្រើនបំផុតគឺ C. gloeosporioides។ ផ្សិតនេះអាចរស់រានមានជីវិតនៅក្នុងគ្រាប់ពូជ កាកសំណល់រុក្ខជាតិ និងដីបានពី ១-២ ឆ្នាំ។ នៅពេលជួបលក្ខខណ្ឌក្តៅ សើម (២៨-៣០°C) ជាពិសេសក្នុងរដូវវស្សា ស្ព័រផ្សិតងាយនឹងដុះលូតលាស់ និងរាលដាលយ៉ាងខ្លាំង។

ផ្សិតនេះវាយប្រហារផ្លែ ស្លឹក ដើម ពន្លក និងត្រួយផ្កា៖

• ផ្លែ: លេចឡើងជាចំណុចតូចៗ រាងផតជ្រៅ បន្ទាប់មករីករាលដាលបណ្តាលឱ្យផ្លែរលួយ ស្ងួតសំបក និងជ្រុះ។
• ស្លឹក, ដើម: មានចំណុចពណ៌ត្នោត ឬក្រហមស្វាយ សំបករបក ពន្លកប្រែជាខ្មៅស្រអាប់។
• ត្រួយផ្កា: ក្រៀមស្វិត ងាប់ខ្មៅ កាត់បន្ថយការជាប់ផ្លែ និងគុណភាព។

ជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស គឺជាជំងឺឆ្លងដ៏គ្រោះថ្នាក់ ងាយរាលដាល បង្កឱ្យទិន្នផលធ្លាក់ចុះ និងប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រាក់ចំណូលរបស់អ្នកដាំ។

មូលហេតុបង្កជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស

២. រោគសញ្ញាលើដំណាំម្ទេសដែលកើតជំងឺរលួយផ្លែ

ជំងឺរលួយផ្លែម្ទេសអាចលេចឡើងនៅគ្រប់ផ្នែកទាំងអស់នៃរុក្ខជាតិ៖ ស្លឹក ដើម ផ្លែ ពន្លក និងផ្កា។

• ស្លឹក: លេចឡើងជាចំណុចពណ៌ត្នោតរាងមូល ឬរាងមិនទៀងទាត់ ជាធម្មតាស្ថិតនៅតាមសរសៃស្លឹក បន្ទាប់មករីករាលដាល មានគែមក្រហម និងផតជ្រៅ។
• ដើម និងទងស្លឹក: ស្នាមជំងឺមានរាងពងក្រពើ រាងផតបន្តិច មានគែមខ្មៅលក្ខណៈពិសេស អមដោយចំណុចខ្មៅតូចៗ។ សំបកងាយរបកចេញ។
• ផ្លែ: ស្នាមជំងឺផតតិចៗ សើមបន្តិច បន្ទាប់មករីករាលដាលទៅជារាងមូល ឬរាងពងក្រពើមានប្រវែង ០,៦–១,២ សង់ទីម៉ែត្រ។ នៅពេលធ្ងន់ធ្ងរ ផ្លែនឹងរលួយ សំបកស្ងួតពណ៌លឿងប្រផេះ និងងាយជ្រុះ។
• ពន្លក និងផ្កា: ពន្លកមានពណ៌រលួយខ្មៅ ផ្កាក្រៀមស្វិត និងងាប់ ធ្វើឱ្យដំណាំតឿ ផ្លែតិច ផ្លែតូច និងគុណភាពអន់។

ស្វែងយល់បន្ថែម: ជំងឺអង់ត្រាក់ណូសលើស្វាយ: មូលហេតុ រោគសញ្ញា វិធីសាស្រ្តការពារ

៣. លក្ខខណ្ឌនៃការកើតឡើង និងការវិវត្តន៍នៃជំងឺ

ជំងឺរលួយផ្លែម្ទេសកើតចេញពីស្ព័រផ្សិតដែលមាននៅក្នុងគ្រាប់ពូជ កាកសំណល់ដំណាំឈឺ ដី ឬនៅលើស្មៅព្រៃ និងរុក្ខជាតិផ្ទុកជំងឺបន្ទាប់បន្សំ (ដូចជា ប៉េងប៉ោះ ដំឡូងបារាំង...)។

ស្ព័ររាលដាលតាមរយៈទឹកភ្លៀង ខ្យល់ សត្វល្អិត និងសូម្បីតែឧបករណ៍កសិកម្ម។ ជំងឺនេះវិវត្តន៍ខ្លាំងនៅពេល៖

• អាកាសធាតុក្តៅ សើម ជាពិសេសក្នុងរដូវវស្សា។
• ដីស្រែមានទឹកដក់ បង្ហូរទឹកមិនល្អ ដាក់ជីអាសូតច្រើន ឬតុល្យភាពសារធាតុចិញ្ចឹមមិនល្អ។
• ការដាំម្ទេសបន្តបន្ទាប់គ្នាជាច្រើនឆ្នាំ ធ្វើឱ្យជំងឺកើតឡើងលឿន សូម្បីតែលើផ្លែខ្ចីក៏ដោយ។
• សូម្បីតែក្នុងរដូវប្រាំងក៏ដោយ ប្រសិនបើមានសំណើមខ្ពស់ដោយសារអ័ព្ទ ឬការស្រោចទឹកច្រើន ជំងឺរលួយផ្លែម្ទេសនៅតែអាចបង្កការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរបាន។

លក្ខខណ្ឌនៃការកើតឡើង និងការវិវត្តន៍នៃជំងឺ

៤. វិធានការការពារ និងទប់ស្កាត់ជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស

ដើម្បីគ្រប់គ្រងជំងឺរលួយផ្លែម្ទេសឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព បងប្អូនកសិករគួរបង្ការតាំងពីដើមរដូវដាំដុះ ដោយប្រើប្រាស់វិធានការរួមបញ្ចូលគ្នា ជាពិសេសក្នុងរដូវវស្សា – ដែលជាពេលវេលាដែលផ្សិតបង្កជំងឺរីកដាលខ្លាំងបំផុត។

៤.១. វិធានការដាំដុះ

• ជ្រើសរើសពូជល្អ គ្រាប់ពូជស្អាតគ្មានជំងឺ
  • គួរប្រើពូជម្ទេសដែលមានភាពធន់នឹងជំងឺ ហើយកុំយកគ្រាប់ពូជពីដីដែលធ្លាប់កើតជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស។ គ្រាប់ពូជគួរតែត្រូវបានព្យាបាលដោយទឹកក្តៅ ៥២°C រយៈពេល ២ ម៉ោង ឬថ្នាំសម្លាប់ផ្សិតជំនាញ។
• រៀបចំដីឱ្យបានល្អ លើកជើងកាងខ្ពស់ បង្ហូរទឹកបានល្អ
  • ផ្សិតបង្កជំងឺរលួយផ្លែម្ទេសរីកដាលខ្លាំងក្នុងលក្ខខណ្ឌសើម។ បងប្អូនត្រូវលើកជើងកាងខ្ពស់ ធានាការបង្ហូរទឹកបានលឿន ជាពិសេសក្នុងរដូវវស្សា។
• អនាម័យចំការជាប្រចាំ
  • ក្រោយប្រមូលផល ត្រូវកម្ទេចចោលកាកសំណល់ដំណាំឈឺទាំងអស់ កុំឱ្យផ្សិតនៅសេសសល់ដល់រដូវក្រោយ។ ត្រូវសម្អាតស្មៅព្រៃ កុំឱ្យក្លាយជាទីជម្រករបស់ផ្សិត។
• ការប្រើប្រាស់ជីឱ្យបានត្រឹមត្រូវ
  • ចៀសវាងការប្រើប្រាស់ជីអាសូត (N) ច្រើនពេក ព្រោះស្លឹកបៃតងក្រាស់ងាយបង្កើតបរិយាកាសសើមសម្រាប់ផ្សិតរីកដាល។ គួរប្រើប្រាស់ជី NPK ឱ្យមានតុល្យភាព រួមផ្សំជាមួយជីកំប៉ុស្តរលួយល្អ និងផលិតផល Trichoderma ដើម្បីបង្កើនភាពធន់របស់ដី។
• ដាំស្តើង និងបង្វិលដំណាំ
  • កុំដាំម្ទេសញឹកពេក។ ប្រសិនបើដីធ្លាប់មានជំងឺ គួរផ្លាស់ប្តូរមកដាំស្រូវទឹក ឬដំណាំផ្សេងទៀតដែលមិនមែនជាត្រកូលម្ទេស ចាប់ពី ២-៣ ឆ្នាំ ដើម្បីកាត់ផ្តាច់មេរោគ។

វិធានការការពារ និងទប់ស្កាត់ជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស

៤.២. វិធានការគីមី

ដរាបណាបានរកឃើញរោគសញ្ញាជំងឺរលួយផ្លែម្ទេស គួរកាត់ចោលផ្នែកដែលមានជំងឺ កម្ទេចចោល រួចបាញ់ថ្នាំដែលមានសារធាតុសកម្មដូចជា៖

• Metominostrobin, Azoxystrobin,
• Chlorothalonil,
• Propineb,
• Metalaxyl-M + Mancozeb...
• ផលិតផលមួយចំនួនដែលមានប្រសិទ្ធភាព៖ Ringo-L 20SC, Daconil 500SC, Ridomil Gold 68WG, Kanras 72WP… (តាមកម្រិតដែលបានណែនាំ)។

បន្ថែមជីបំប៉នស្លឹកដើម្បីបង្កើនភាពធន់

• ការផ្សំគ្នានៃការបាញ់ Calcium, Silicon, Zinc, Boron ជួយឱ្យដំណាំរឹងមាំ កំណត់ការជ្រៀតចូលរបស់ផ្សិត។ បាញ់ជាប្រចាំរៀងរាល់ ៥–៧ ថ្ងៃម្តងក្នុងរដូវវស្សា។

ចំណាំនៅពេលបាញ់ថ្នាំ:

• ជៀសវាងការប្រើប្រាស់សារធាតុជំរុញ ឬជីអាសូតខ្ពស់នៅពេលដំណាំកំពុងមានជំងឺ។
• គួរតែបាញ់រួមជាមួយសារធាតុស្អិតដើម្បីកុំឱ្យថ្នាំត្រូវលាងជម្រះចេញ។
• ក្រោយភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំង ត្រូវលាងសម្អាតដំណាំ រួចបាញ់ថ្នាំការពារ។
• ប្រសិនបើជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវបាញ់ ២–៣ ដង ឃ្លាតគ្នា ៧–១០ ថ្ងៃ ធានាបាននូវរយៈពេលឃ្លាតឆ្ងាយសុវត្ថិភាពមុនពេលប្រមូលផល។

ការយល់ដឹងច្បាស់ និងការបង្ការជំងឺរលួយផ្លែម្ទេសតាំងពីដើមរដូវដាំដុះ នឹងជួយបងប្អូនកសិករកាត់បន្ថយហានិភ័យ ការពារចំការម្ទេសបានល្អពេញមួយរដូវដាំដុះ។ ទោះបីជាជាជំងឺទូទៅ និងពិបាកក្នុងការគ្រប់គ្រងក៏ដោយ ប៉ុន្តែប្រសិនបើផ្សំបញ្ចូលគ្នានូវវិធានការដាំដុះ និងវិធានការគីមីបានត្រឹមត្រូវ បងប្អូនអាចគ្រប់គ្រងស្ថានភាពនៃការរាលដាលនៃជំងឺរលួយផ្លែម្ទេសបានទាំងស្រុង។ សង្ឃឹមថាការចែករំលែកពី Sataka នេះ នឹងជួយបងប្អូនកាន់តែមានទំនុកចិត្តក្នុងការថែទាំចំការម្ទេសឱ្យមានសុខភាពល្អ និងទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់។

ក្រុមហ៊ុនវិស័យរួម SATAKA វៀតណាម
អាសយដ្ឋាន៖ ផ្លូវ Nguyen Kim Cuong, ឃុំ Tan Thach Dong, ស្រុក Cu Chi, ខេត្ត HCMC
ទូរស័ព្ទ៖ 0856.555.585 ឬ 0789.917.927
វេបសាយ៖ https://sataka.com.vn