Rầy Phấn Trắng Hại Lúa: Nguyên Nhân, Tác Hại và Cách Phòng Trừ

Rầy Phấn Trắng Hại Lúa

Rầy phấn trắng hại lúa là một trong những dịch hại nghiêm trọng mà nông dân phải đối mặt trong quá trình canh tác lúa. Chúng không chỉ gây thiệt hại về năng suất mà còn ảnh hưởng đến chất lượng lúa và khả năng sinh trưởng của cây trồng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm, tác hại, nguyên nhân phát sinh và các biện pháp phòng trừ rầy phấn trắng hại lúa từ góc độ của các chuyên gia và nông dân.

1. Rầy phấn trắng hại lúa là gì? 

Rầy phấn trắng là một loài sâu bệnh phổ biến và gây hại nghiêm trọng cho cây lúa. Chúng có kích thước nhỏ (1,5 - 2 mm), hai cánh trắng, râu ngắn và cơ thể được phủ một lớp sáp mịn, khiến chúng trở nên khó phát hiện hơn. Sau khi vũ hóa, cánh của chúng ban đầu trong suốt, nhưng chỉ sau vài giờ được phủ bởi lớp phấn trắng, tạo nên hình dáng đặc trưng.

Đặc điểm sinh học của rầy phấn trắng bao gồm vòng đời kéo dài từ 17 - 24 ngày, được chia thành ba giai đoạn: trứng, ấu trùng và thành trùng. Rầy phấn trắng có kiểu biến thái không hoàn toàn, không qua giai đoạn nhộng. Ấu trùng trải qua bốn tuổi, trong đó ấu trùng tuổi 4 được gọi là nhộng giả. Trong giai đoạn đầu, ấu trùng tuổi 1 có chân và râu rõ rệt, dài khoảng 0,25 mm, chưa phủ lớp phấn sáp trắng.

• Sau đó, ấu trùng ở tuổi 2 và 3 dài từ 0,6 - 1 mm, thường bất động và không có cánh. Giai đoạn cuối cùng, nhộng (ấu trùng tuổi 4) dài khoảng 1,2 mm, trên cơ thể có những sợi sáp trắng dài. Điều thú vị là rầy phấn trắng hại lúa có thời gian gây hại trong khoảng 7 - 10 ngày, và nhiệt độ lý tưởng để chúng phát triển là 30°C. Chúng thường sống và gây hại trong mùa khô, khi trời nắng nóng.
• Khi rầy phấn trắng trưởng thành, chúng sẽ đẻ trứng ngay trong ngày vũ hóa và tiếp tục làm như vậy trong suốt vòng đời của mình. Trứng rầy được đẻ ở mặt dưới lá lúa, được che phủ bởi lớp sáp cứng không thấm nước, điều này khiến cho việc tiếp xúc với thuốc bảo vệ thực vật trở nên khó khăn hơn. Tỉ lệ nở trứng của chúng lên tới 94%, cho thấy khả năng sinh sản cực kỳ cao của loại rầy này.

Đặc điểm của rầy phấn trắng hại lúa

Chúng sống chủ yếu ở mặt dưới lá và thường hoạt động mạnh vào buổi sáng. Rầy phấn trắng trưởng thành có thể giao phối trong khoảng thời gian buổi chiều, và nếu không giao phối, rầy cái sẽ đẻ ra thế hệ con cháu toàn là con đực. 

2. Tác hại của rầy phấn trắng đối với cây lúa

Rầy phấn trắng hại lúa gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với cây lúa. Dưới đây là những tác hại chính mà loại sâu bệnh này mang lại:

• Gây tổn thương trực tiếp cho lá lúa: Rầy phấn trắng chích hút nhựa từ lá lúa, dẫn đến tình trạng lá mất nước. Sự tổn thương này không chỉ làm cho lá héo úa và vàng mà còn giảm khả năng quang hợp, gây ảnh hưởng đến sự phát triển tổng thể của cây.
• Suy giảm năng suất: Khi cây lúa bị tấn công bởi rầy phấn trắng, năng suất thu hoạch sẽ bị giảm rõ rệt. Thời gian gây hại của chúng khoảng 7 - 10 ngày, cùng với khả năng sinh sản cao (tỷ lệ nở trứng lên đến 94%), dẫn đến số lượng rầy gia tăng nhanh chóng và giảm bông lúa, hạt lúa.
• Gây ra bệnh lý cho cây: Sự có mặt của rầy phấn trắng làm cho cây lúa trở nên yếu đi, tạo điều kiện thuận lợi cho các loại nấm và vi khuẩn gây bệnh phát triển. Các bệnh như bệnh đạo ôn và bệnh cháy lá có thể lây lan nhanh chóng, làm tăng nguy cơ thiệt hại cho toàn bộ vụ mùa.
• Tăng chi phí chăm sóc và thuốc bảo vệ thực vật: Để kiểm soát rầy phấn trắng, nông dân thường phải đầu tư nhiều vào thuốc bảo vệ thực vật và các biện pháp canh tác khác. Chi phí này không chỉ tốn kém mà còn có thể làm tăng áp lực tài chính lên nông dân, đặc biệt trong bối cảnh thị trường nông sản cạnh tranh khốc liệt.
• Ảnh hưởng đến chất lượng hạt lúa: Sự tấn công của rầy phấn trắng không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng đến chất lượng hạt lúa. Hạt lúa có thể bị biến dạng, màu sắc kém, và không đạt tiêu chuẩn thương mại, gây khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm trên thị trường.

Tác hại của rầy phấn trắng hại lúa

3. Nguyên nhân rầy phấn trắng phát sinh trên đồng ruộng

Rầy phấn trắng hại lúa thường xuất hiện và phát triển mạnh mẽ trong những điều kiện thời tiết nhất định, đặc biệt là vào mùa khô. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến sự phát sinh của loại sâu bệnh này trên đồng ruộng:

• Rầy phấn trắng phát triển mạnh trong điều kiện nắng nóng, nhiệt độ cao và thời tiết khô hanh, tạo môi trường lý tưởng cho chúng sinh sản và gia tăng mật độ trên cánh đồng lúa.
• Mật độ rầy phấn trắng thường gia tăng trong điều kiện độ ẩm không khí thấp. Khi ẩm độ giảm, sức đề kháng của cây lúa cũng giảm, tạo điều kiện thuận lợi cho rầy phát triển. Chúng sẽ chích hút nhựa từ lá, gây tổn thương nghiêm trọng cho cây.
• Trong những vùng bị hạn hán hoặc thiếu nước tưới, cây lúa sẽ yếu đi, làm giảm khả năng chống chịu của cây trước sự tấn công của rầy phấn trắng.
• Ngược lại, khi có mưa rào hoặc giông bão, mật độ rầy phấn trắng sẽ giảm rõ rệt. Mưa giúp làm rửa trôi rầy và giảm khả năng sống sót của chúng, đồng thời cung cấp nước cho cây lúa phát triển, nâng cao sức đề kháng.
• Triệu chứng tổn thương:
  • Biến màu lá: Rầy hút nhựa, làm cho lá lúa bị vàng úa, nếu nặng có thể dẫn đến chết cây. 
  • Biến dạng lá: Rầy phấn trắng còn làm lá lúa bị biến dạng, thường là lá bị xoắn lại, gần giống với triệu chứng của bệnh vàng lùn - lùn xoắn lá. Triệu chứng này thường xuất hiện khoảng 2 tuần sau khi cây lúa bị tấn công.

Nguyên nhân xuất hiện rầy phấn trắng

4. Cách phòng trừ rầy phấn trắng hại lúa hiệu quả

Để chủ động hạn chế tác hại của rầy phấn trắng hại lúa, nông dân cần áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả. Dưới đây là những biện pháp cụ thể để bảo vệ cây lúa khỏi sự tấn công của rầy phấn trắng:

• Chọn giống lúa ít mẫn cảm với rầy phấn trắng, có tán lá thẳng đứng, gieo sạ đồng loạt và áp dụng kỹ thuật 3 giảm 3 tăng hoặc 1 phải 5 giảm để giảm thiệt hại do rầy gây ra.
• Bón phân cân đối giữa đạm, lân và kali, tránh bón thừa đạm để hạn chế rầy phấn trắng phát triển. Sử dụng lượng giống hợp lý, khoảng 100-120kg/ha cho sạ hoặc 70-80kg nếu sạ hàng.
• Thăm đồng thường xuyên để kiểm tra rầy phấn trắng bằng cách khua động tán lá để xem có rầy bay lên không và quan sát mạng nhện để phát hiện có rầy dính vào không.
• Bảo vệ các loài thiên địch của rầy phấn trắng như bọ cánh lưới, bọ rùa và bọ xít bằng cách tránh phun thuốc trừ sâu trong 40 ngày đầu sau khi sạ.
• Phun thuốc chứa nguyên liệu hóa chất trừ rầy khi rầy phấn trắng đạt mật độ cao, khoảng 15-20 con/dảnh hoặc 5 ấu trùng/lá. Nên phun vào chiều mát và hạ thấp tầm phun dưới tán lá để  thuốc có thể tiếp xúc với rầy bám dính vào mặt dưới của lá tăng hiệu quả tiếp xúc với rầy và ấu trùng.
• Vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ trước và sau khi trồng, loại bỏ cây ký chủ như ổi, rau dưa, khoai mì, và khóm để ngăn rầy phấn trắng trú ẩn.

Cách phòng trừ rầy phấn trắng hại lúa

5. Lưu ý khi sử dụng thuốc trừ rầy phấn trắng hại lúa

Khi sử dụng thuốc trừ rầy phấn trắng hại lúa, hãy ghi nhớ những lưu ý sau để đảm bảo hiệu quả và an toàn:

• Chọn đúng loại thuốc: Sử dụng thuốc có tác dụng lưu dẫn, thấm sâu và xông hơi để vượt qua lớp phấn trắng bảo vệ của rầy.
• Thời điểm phun thuốc: Phun thuốc vào thời điểm chiều mát khi rầy phấn trắng thường vũ hóa.
• Tư thế phun: Hạ thấp vòi phun xuống dưới tán lá để thuốc tiếp xúc tốt với rầy phấn trắng.
• Tuân thủ quy tắc “4 đúng”: Đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng cách phun để tối ưu hóa hiệu quả.
• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng: Nắm rõ thông tin về liều lượng, cách pha chế và thời gian cách ly trước khi sử dụng.
• Bảo vệ sức khỏe con người và môi trường: Sử dụng đầy đủ trang thiết bị bảo hộ như khẩu trang, găng tay và kính bảo hộ khi phun thuốc.
• Giám sát và theo dõi: Kiểm tra tình hình cây lúa sau khi phun để đánh giá hiệu quả diệt trừ rầy phấn trắng.
• Kết hợp với các biện pháp khác: Kết hợp thuốc trừ sâu với biện pháp sinh học, chọn giống kháng bệnh, và chăm sóc cây trồng hợp lý để đạt hiệu quả tối ưu.

Lưu ý khi sử dụng thuốc trừ rầy

6. Kinh nghiệm phòng trừ rầy phấn trắng hại lúa từ nông dân

Kinh nghiệm từ những nông dân có thâm niên trong việc phòng trừ rầy phấn trắng hại lúa là vô cùng quý giá. Dưới đây là một số phương pháp và mẹo hiệu quả mà họ đã áp dụng để kiểm soát dịch hại này:

• Gieo sạ đúng thời vụ
• Chọn giống kháng bệnh
• Kiểm tra đồng ruộng thường xuyên
• Thực hiện quy trình “3 giảm 3 tăng”
• Sử dụng biện pháp sinh học
• Duy trì độ ẩm cho ruộng lúa
• Phun thuốc trừ sâu đúng thời điểm
• Thực hiện vệ sinh đồng ruộng
• Tăng cường áp lực kiểm soát
• Chia sẻ kinh nghiệm với cộng đồng

Kinh nghiệm phòng trừ rầy phấn trắng hại lúa

Kiểm soát rầy phấn trắng hại lúa là vấn đề cấp thiết. Sự hợp tác giữa nông dân và chuyên gia từ Sataka sẽ tạo ra mạng lưới hỗ trợ mạnh mẽ, giúp nông dân đối phó hiệu quả với dịch hại. Kiến thức và kinh nghiệm trong phòng trừ rầy phấn trắng là chìa khóa để đạt mùa vụ bội thu.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

Bệnh Phấn Trắng Trên Ớt: Nguyên Nhân & Cách Phòng Trừ

Tìm Hiểu Ergosterol Là Gì? Vai Trò, Chức Năng & Ứng Dụng

Bệnh Đạo Ôn Lúa – Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Phòng Trị